روزنامه خراسان
1396/07/24
سناریوهای کنگره برای برجام
رحیم پور- سرانجام پس از مدت ها انتظار راهبرد جدید ترامپ درباره برجام اعلام شد.او در اقدامی مغایر با خواست و اراده جامعه جهانی ، از تایید توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 موسوم به برجام سر باز زد و آینده این توافق را به کنگره آمریکا ارجاع داد. اکنون همه نگاه ها به کنگره آمریکا دوخته شده است تا مشخص شود که قانون گذاران آمریکایی در قبال این توافق مورد حمایت جامعه جهانی، چه تصمیمی اتخاذ می کنند.«امیرعلی ابوالفتح» کارشناس ارشد مسائل آمریکا در گفت‌وگو با «خراسان » با اشاره به شروط ترامپ برای خروج از برجام مبنی بر همراهی نکردن کنگره و متحدان آمریکا با طرح‌های کاخ سفید، ضمن غیرواقع‌بینانه خواندن این شروط گفت: «از یک سو در کنگره آمریکا اغلب نمایندگان خواهان حفظ برجام هستند و شواهد نشان می‌دهد که حتی تندروترین چهره‌های کنگره یعنی افرادی مانند سناتور تام کاتن نیز همچنان بر باقی ماندن آمریکا در برجام تاکید دارند و تنها خواهان قوی‌تر شدن نظارت‌ها هستند، از سوی دیگر متحدان آمریکا و حتی کشورهای غربی نیز بارها بر مخالفت خود با مواضع ضد برجامی ترامپ تاکید کرده‌اند».او اقدام ترامپ مبنی بر محول کردن سرنوشت برجام به کنگره را آخرین حمله دفاعی تیم ضدبرجام توصیف و تاکید کردکه این اقدام احتمالا باعث تقویت برجام خواهد شد؛ زیرا اغلب نمایندگان کنگره خواهان حفظ برجام هستند.البته ابوالفتح معتقد است که با توجه به یک بام و دو هوایی واشنگتن، نمی‌توان صددرصد در زمینه رویکرد آمریکا درباره برجام اظهار نظر کرد. آن چه پیش رو دارید گفت وگوی ما با«امیرعلی ابوالفتح» درباره سناریوهای محتمل در کنگره آمریکا در زمینه برجام است که در ادامه می خوانید:همان‌گونه که پیش‌بینی می‌شد ترامپ برای این که نشان دهد به وعده‌های انتخاباتی خود عمل کرده، پرونده هسته‌ای را به کنگره ارجاع داد.ترامپ معتقد است که کنگره می‌تواند به شکل یک جانبه هر اقدامی علیه برجام انجام دهد ،اما مسئله مهم این است که آیا کنگره محدودیت‌هایی برای برجام ایجاد می‌کند ؟
در ابتدا باید تاکید کنم که بحث تایید برجام توسط رئیس جمهوری آمریکا یا کنگره این کشور ارتباطی با اصل سند مورد توافق ایران و گروه 1+5 ندارد . به عبارت دیگر ، جز آژانس بین المللی انرژی اتمی ، هیچ کشور یا نهادی به اعلام نظر درباره پایبندی جمهوری اسلامی ایران به تعهدات مندرج در توافق هسته ای مجاز نیست . با این حال ، نمایندگان مخالف برجام در کنگره آمریکا در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما ، برای مانع تراشی بر سر اجرای این توافق هسته ای قانونی را به تصویب رساندند که بر اساس آن ، رئیس جمهوری آمریکا ملزم شده است هر 90 روز یک بار گزارش پایبندی ایران به برجام را به اطلاع کنگره برساند . بر اساس " قانون بررسی توافق هسته ای ایران " موسوم به قانون " اینارا " علاوه بر ارائه گزارش پایبندی ایران به برجام ، سه موضوع دیگر نیز باید به اطلاع کنگره آمریکا برسد ؛ این سه موضوع عبارت است از این که آیا ایران مرتکب نقض فاحش تعهدات برجامی شده است ؟ آیا ایران تلاش هایی برای ساخت تسلیحات اتمی انجام داده است ؟ و نهایتا ، آیا ادامه تعلیق تحریم های هسته ای ایران منطبق با منافع ملی آمریکاست ؟
به هرحال باید صبر کنیم تا جواب این سوالات را از کنگره بشنویم. آن چیزی که مشخص است،این است که ترامپ روز جمعه در سخنرانی پر از اتهام علیه ملت ایران ، بر خلاف دو بار قبل ، اعلام کرد که این بار برجام را تایید نمی کند و از کنگره خواست تغییرات مد نظر خود را در این توافق اعمال کند . با توجه به چنین موضعی ، به نظر شماسناریوهای محتمل پیش روی برجام چیست ؟
یکی از احتمالات درباره رسیدگی به برجام در کنگره آمریکا ، بازگرداندن تحریم های تعلیق شده و بالطبع ، نابودی این توافق هسته ای است . قانون " اینارا " به کنگره اجازه می‌دهد حداکثر تا 60 روز بعد از اعلام تایید نشدن برجام توسط رئیس جمهور آمریکا ، موضوع تحریم های تعلیق شده را بررسی کند و در صورت صلاحدید ، تحریم ها را دوباره علیه ایران به اجرا گذارد. در این قانون پیش بینی شده است که رسیدگی به این موضوع فارغ از روند معمول رسیدگی به طرح ها انجام گیرد و هرگونه تصمیم گیری با رای اکثریت نسبی 51 رای حاصل شود. از این رو ، سناتورهای آمریکایی قادر هستند در زمانی کوتاه و بدون نگرانی از کسب حد نصاب اکثریت 60 رأیی ، تحریم های هسته ای علیه ایران را دوباره برقرار سازند . از آن جا که هم اکنون جمهوری خواهان 52 کرسی در اختیار دارند ، ظاهرا لغو تعلیق تحریم ها و نابودی برجام برای مخالفان این توافق هسته ای چندان دشوار نیست . با این حال ، سیر تحولات چند هفته اخیر در آمریکا نشان داده است که دشمنان برجام برای عبور ازکنگره هنوز با موانعی مواجه هستند . به عنوان مثال ، در روزهای گذشته برخی از عمده ترین چهره های ضد برجامی در سنای آمریکا مخالفت خود را با خروج آمریکا از برجام اعلام کرده اند . سناتور باب کورکر ، رئیس کمیته روابط خارجی که در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما به هر وسیله ای برای ضربه زدن به برجام متوسل شد ، اعلام کرده است که خروج از برجام اکنون به مصلحت آمریکا نیست . همین موضع را نیز اد رویس ، رئیس کمیته روابط بین الملل مجلس نمایندگان اتخاذ کرده است . حتی سناتور تام کاتن ، چهره افراطی ضد ایرانی در کنگره اعلام داشته است اکنون به مصوبه ای که برجام را نابود کند ، رأی نخواهد داد . از این رو ، کسب 51 رای در سنا ( یا کسب 50 رأی به علاوه رأی مایک پنس ، معاون رئیس جمهوری ) برای بر هم زدن برجام چندان آسان نخواهد بود زیرا به نظر نمی رسد کنگره آمریکا قصد داشته باشد گامی را در جهت مقابله با اراده جامعه جهانی بردارد که پیش از این ، ترامپ با تمام لفاظی ها ، از برداشتن آن طفره رفت .
حالا اگر به فرض ، اعضای کنگره قصد نداشته باشند در فرصت 60 روزه ، برجام را نابود کنند ،چه سناریوهای دیگری پیش روی این توافق هسته ای قرار می گیرد ؟
سناریوهای دیگر طیف وسیعی از تغییر در متن برجام تا تغییر در قوانین داخلی آمریکا را در بر می گیرد . یکی از این سناریوها ، تلاش برای تغییر در " قانون بررسی توافق هسته ای ایران " خواهد بود . این قانون رئیس جمهور آمریکا را مکلف می کند هر 90 روز یک بار گزارشی درباره پایبندی ایران به برجام در اختیار کنگره قرار دهد . دونالد ترامپ در 9 ماه ریاست جمهوری سه بار با این تکلیف مواجه شده است که همان طور که اشاره کردید دوبار در ماه های آوریل و ژوئیه گذشته پایبندی ایران را تایید کرد. با این حال ، رسانه های نزدیک به کاخ سفید اعلام کرده اند ، رئیس جمهور آمریکا بیش از این که با محتوای برجام مشکل داشته باشد ، از تایید هر 90 روز یک بار میراث برجای مانده از دولت اوباما ناراضی است . به همین دلیل مقامات ارشد دولت ترامپ از هفته ها قبل رایزنی با سران کنگره برای تغییر در این قانون را آغاز کرده اند . حملات لفظی اخیر ترامپ به باب کورکر هم در راستای رسیدن به چنین خواسته ای انجام گرفته است تا یکی از دو بانی تصویب قانون " اینارا " در نهایت به تغییر در این قانون رضایت دهد . گفته می شود ترامپ در پی آن است که یک بار برای همیشه با تایید نکردن برجام ، از این موضوع پر دردسر و چالش برانگیز رهایی یابد . احتمال دیگر نیز آن است که مهلت 90 روزه ارائه گزارش های کاخ سفید به کنگره به 180 روز افزایش یابد تا دولت آمریکا برای پیگیری مشکلات متعدد داخلی و خارجی فرصت کافی دراختیار داشته باشد . با این حال ، به نظر نمی رسد طولانی تر شدن روند گزارش دهی کاخ سفید ، دغدغه های رئیس جمهوری آمریکا را بر طرف سازد . ضمن این که برخی در کنگره آمریکا معتقدند که ترامپ بر اساس قانون و بر اساس تکالیف ریاست جمهوری، مجبور است روند اجرای برجام را به اطلاع کنگره برساند . به همین دلیل شاید رسیدن به حد نصاب 60 رأی در سنا برای تغییر قانون "اینارا" به ویژه با توجه به جدال های لفظی میان ترامپ و کورکر آسان نباشد.
البته ظاهرا در این میان ، برخی از اعضای کنگره نیز بیکار نمانده اند و طرح هایی را با هدف تغییر در مفاد برجام ارائه کرده اند.
بله، یکی از این طرح ها ، پیشنهاد مشترک باب کورکر و تام کاتن است که در آن قرار است به اصطلاح ، برخی از راه های فرار ایران مسدود شود . این طرح قرار است برخی از محدودیت های ایران در برجام را دائمی کند و مانع کاهش زمان گریز هسته ای ایران به کمتر از یک سال شود . در برجام برخی جدول های زمان بندی شده پنج ساله ، هشت ساله ، ده ساله ، پانزده ساله و بیست و پنج ساله برای بعضی از فعالیت های هسته ای ایران در نظر گرفته شده است . سناتورهای همسو با ترامپ امیدوار هستند با تحت فشار قرار دادن ایران و طرف های اروپایی و بین المللی مذاکرات برجام ، برخی از این محدودیت ها را برای همیشه استمرار بخشند . در حالی که اگر آمریکا به تعهدات خود عمل کند و برجام به قوت خود باقی بماند ، زمینه پیوستن رسمی ایران به پروتکل الحاقی فراهم می شود و در نتیجه بعضی از این نظارت ها به شکل دائمی بر ایران اعمال خواهد شد . ضمن این که به گفته مقامات آمریکایی مذاکره کننده ، برجام به گونه ای تدوین شده است که زمان گریز هسته ای ایران را تا یک سال افزایش می دهد . این در حالی است که اصولا ایران قصدی برای ساخت سلاح اتمی ندارد و طولانی تر شدن زمان گریز هسته ای نیز برای تهران دغدغه ای محسوب نمی شود . با این حال ، کاخ سفید و اکثریت کنگره برای نمایش اقتدار در برابر حامیان برجام به انجام تصمیمی حتی غیر کارآمد و غیر ضروری نیاز دارند. این تصمیم می تواند یا افزایش محدودیت های ایران را در بر گیرد یا به شکل تصویب تحریم های غیر برجامی نمایان شود .
دموکرات ها می توانند در طرح پیشنهادی باب کورکر و تام کاتن سنگ اندازی کنند؟
اول این که باید گفت ایران و طرف های مذاکراتی در گروه 1+5 به استثنای آمریکا ، هرگونه مذاکره دوباره را رد کرده اند و کنگره آمریکا نیز نمی تواند کشورهای دیگر را به مذاکره دوباره وادار کند. از سوی دیگر ، این اقدامات می تواند به استمرار برجام لطمه جدی وارد آورد .درپاسخ به سوال شما،این طرح احتمالا از حمایت اقلیت دموکرات کنگره برخوردار نخواهد بود . جمهوری خواهان نیز بدون کسب حمایت حداقل 8 سناتور دموکرات یا مستقل، قادر نخواهند بود قوانین مورد نیاز خود را به تصویب برسانند . البته ترامپ تهدید کرده است که اگر کنگره یا جامعه جهانی با دولت وی همکاری نکنند ، شاید در نهایت خروج از برجام و نابودی توافق هسته ای با ایران را اعلام کند . این موضع شاید برخی از حامیان برجام در کنگره را برای همراهی با کاخ سفید تحت فشار قرار دهد و آنان برای نجات این توافق ، به نفع طرح های مورد نظر ترامپ رای دهند . تصویب تحریم‌های فرابرجامی از جمله تحریم‌های موشکی با هدف واداشتن ایران به واکنش برجامی و بر هم خوردن توافق هسته‌ای نیز یکی دیگر از سناریوهای محتمل است. با این حال ، ورود به مذاکرات مکمل برجام خارج از اراده یک جانبه کاخ سفید و کنگره است و تضمینی برای تحقق خواسته های آمریکایی ها وجود ندارد . همین موضوع نیز بر اختلافات میان نمایندگان کنگره افزوده است .
پس می توان گفت که با فرونشستن گردوغبارهای ناشی از سخنرانی جنجالی ترامپ علیه برجام ، به تدریج موانع پیش روی ترامپ هم آشکارتر می شود ؟
مسلما همین طور است. اعضای کنگره از تاثیر حمایت قاطع جامعه جهانی از برجام برکنار نخواهند بود و چه بسا برای پیشگیری از انزوای بیشتر آمریکا در بین الملل ، به خواست و تمایل جریان ضد برجامی به رهبری دونالد ترامپ تن ندهند . اما اگر هم در نهایت چنین اتفاقی رخ دهد و کنگره گامی در جهت تضعیف یا نابودی برجام بردارد ، آمریکا با واکنش متقابل ایران مواجه خواهد شد ؛ موضوعی که اصلی ترین عامل بازدارنده آمریکایی ها برای برهم زدن برجام به شمار می آید . اعضای کنگره از تاثیر حمایت قاطع جامعه جهانی از برجام برکنار نخواهند بود اما واکنش متقابل ایران اصلی ترین عامل بازدارنده آمریکایی ها برای برهم زدن برجام به شمار می آید.
سناریوهای محتمل در کنگره بر سر برجام
1- اعلام مطابقت نداشتن برجام با منافع ملی آمریکا ؛ باز گرداندن تحریم های هسته ای و خروج این کشور از برجام
2- تغییر در « قانون بررسی توافق هسته ای» موسوم به « اینارا» با هدف افزایش زمان ارائه گزارش رئیس جمهوری به کنگره از 90 روز به 180 روز
3- تصویب طرح پیشنهادی کورکر و کاتن برای رفع خلاهای برجام از جمله اطمینان از کاهش نیافتن زمان گریز
هسته ای ایران به کمتر از 10 سال و دائمی شدن برخی از محدودیت های ایران
4- تصویب تحریم های فرابرجامی از جمله تحریم های موشکی با هدف واداشتن ایران به واکنش برجامی و بر هم خوردن توافق هسته ای
تحلیل رسانه
دویچه وله :تصویب قانون جدید در کنگره علیه ایران بسیار سخت است
با اختلافاتی که میان نمایندگان کنگره و حتی میان خود جمهوری‌خواهان وجود دارد، بسیار سخت است که بتوان کنگره آمریکا را به سوی تصویب قانونی جدید درباره ایران سوق داد؛ هرچند کاخ سفید هفته‌هاست که بی‌سروصدا برای چنین کاری در کنگره تلاش می‌کند. کنگره آمریکا این‌روزها به شدت گرفتار است و کارهای زیادی در دستور کار خود دارد. از جمله باید درباره اصلاح سیستم بیمه و قانون مهاجرت تصمیم بگیرد. کنگره همچنین در معرض یک مناقشه تازه بر سر بودجه و بدهی دولت فدرال قرار دارد. اقدام‌های تازه ترامپ برای معلق کردن بیمه درمانی موسوم به "اوباماکر"، کنگره را ناگزیر کرده، اقداماتی را برای حمایت از سیستم درمانی متزلزل آمریکا در دستور خود قرار دهد.
سایر اخبار این روزنامه
رایزنی در سلیمانیه؛ صف آرایی در کرکوک
یوزپلنگ ایرانی محکوم به نابودی است
سهم ناچیز ایران از بازار 500 میلیارد دلاری خدمات فنی - مهندسی عراق
پلیس در تعقیب «ملکه» قاتل
تجزیه و تحلیل وام بازنشستگان
واکنش مدیرعامل صندوق بین المللی پول به ترامپ: سیاست اعطای وام به ایران تغییر نمی کند
گفت وگوی اختصاصی با سرمربی پرسپولیس برانکو: برای جبران هم وقت داریم هم امید
وعده جهرمی برای جلوگیری از گرانی گوشی 2 تغییر در خرید گوشی از روز اول رجیستری
سهم گمشده ما از بازار عراق
ماجرای سفر «سنگان» توکلی و باغچه وزیر اقتصاد دولت یازدهم
به بهانه رئیس جمهور شدن «ژرژ وه آ» / از گرمکن ورزشی تا کت و شلوار دیپلماتیک!
آن روی سکه بازی ترامپ با نام خلیج فارس
شوی دونالد و مخاطب آینه جادو
مولفه های «جنگ نرم» در سیره مبارزاتی امام سجاد (ع)
تغییر در کادر فنی سیاه جامگان
سناریوهای کنگره برای برجام
اطلاعات 410 دستگاه از 500 دستگاه دور از دسترس
